Жоғарғы Соттың азаматтық істер жөніндегі сот алқасының төрағасы Нұрсерік Шәріпов республика соттарының 2024 жылғы 1-тоқсандағы азаматтық істерді қараудағы қызметін қорытындылады.
Бейнеконференция байланысы бойынша өткен кеңес жұмысына жоғары сот органының және облыстардың судьялары қатысты.
Отырысты ашқан Н.Шәріпов бірінші сатыдағы соттарда талап қоюлардың артқанын атап өтті (2024 жылғы 1-тоқсанда 211 мыңға, 2023 жылғы 1-тоқсанда 280 мыңға дейін өскен).
Нотариустардың әрекетіне шағымдар, банкроттыққа, мемлекеттік сатып алуларға және залалдарды өндіруге қатысты талап қоюлар көбейді. Борышкерлердің елден тыс жерлерге шығуына санкция беру және аралық сотта атқару парағын беру туралы, т.б. дауларды соттан тыс шешудің кеңеюіне байланысты материалдар 44%-ға (70 мыңнан 124 мыңға дейін) өсті.
Тиісінше, аяқталған істер 15,6%-ға (102 мыңнан 118 мыңға дейін), оның ішінде, шешімдерді шығарумен – 12,5%-ға және 28,4%-ға тараптарды татуластыру бойынша іс жүргізу тоқтатылды.
Мүмкіндігінше тезірек, тараптарды сотқа шақырмай, 46 мыңнан астам іс (барлық аяқталған істердің 39,1%) тек іс құжаттары негізінде (оңайлатылған іс жүргізу) қаралды.
Баламалы әдістер арқылы 25 мыңнан астамына (41% — 2024 жылғы 1-тоқсан, 39,8% — 2023 жылғы 1-тоқсан) рұқсат етілген. Оның ішінде 6-7 мың (5 мың) іс бойынша сотқа дейінгі хаттама жасалды: тараптар іс қаралғанға дейін дәлелдемемен алмасты.
Татуласу арқылы соттар жанжалдарды азайтады және тараптарға отбасылық, серіктестік және еңбек қатынастарын сақтауға мүмкіндік береді.
Апелляцияда 8 мыңнан астам іс қаралған (2023 жылғы 1-тоқсанда 7 мыңнан астам болған).
Сол себепті көбірек шешімдер түзетілді (1,9%-дан 1,6%-ға дейін).
Өтінішхаттар мен кассация 12%-ға, алдын ала қарау 2,3%-ға және прокурордан түскен наразылықтар 84,7%-ға өсті.
Жоғарғы Сот жергілікті соттардың 140 сот актісін жойды және өзгертті, оның 45%-ы міндеттемелерді орындауға, мұрагерлік дауларға және мәмілелердің жарамсыздығына қатысты. Ал 30% — қаржылық-экономикалық даулар және 25% істер — тұрғын үй, жер, еңбек және сақтандыруға қатысты.
Жоғарғы Соттың судьялары Б.Ералиева, Б.Тоқтарова және А.Савинова қаржы-шаруашылық, шартттық, еңбек, жер дауларын қарау нәтижелері туралы хабарлады.
Н.Шәріпов жекелеген санаттағы істерді қарау кезіндегі құқық қолдану тәртібіне, мұрагерлік даулар бойынша сот практикасын қорытуларға, сот актілерінің күшін жоюға немесе өзгертуге негіз болатын сот қателеріне тоқталып, сот төрелігін жүзеге асыру сапасын арттыру жөніндегі міндеттерді атап көрсетті.